Trong hành trình nuôi con khôn lớn, việc theo dõi sự phát triển thể chất của trẻ là điều không thể lơ là. Để hỗ trợ cha mẹ theo dõi sự lớn khôn của bé một cách trực quan và chính xác, biểu đồ tăng trưởng được xem là công cụ tiêu chuẩn, được các tổ chức y tế quốc tế khuyến nghị sử dụng. Bài viết này sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ về cách sử dụng biểu đồ tăng trưởng của trẻ để theo dõi sát sao sự phát triển của con.

Biểu đồ tăng trưởng của trẻ là gì?

Biểu đồ tăng trưởng là công cụ được xây dựng bởi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các trung tâm kiểm soát dịch bệnh như CDC. Dựa trên dữ liệu từ hàng triệu trẻ em khỏe mạnh trên thế giới, biểu đồ này thể hiện các chỉ số sinh trưởng của trẻ theo từng độ tuổi và giới tính, chẳng hạn như:

• Chiều cao.
• Cân nặng.
• Chu vi vòng đầu.

Nhờ đó, những thay đổi bất thường về cân nặng, chiều cao hay vòng đầu của con có thể được phát hiện sớm, giúp cha mẹ kịp thời điều chỉnh chế độ chăm sóc cho phù hợp với từng giai đoạn phát triển của bé.

Biểu đồ tăng trưởng bé trai và biểu đồ tăng trưởng bé gái có giống nhau không?

Một điều ít cha mẹ chú ý là biểu đồ tăng trưởng bé trai và biểu đồ tăng trưởng bé gái là hoàn toàn khác nhau. Điều này phản ánh sự khác biệt về tốc độ tăng trưởng và chỉ số sinh học giữa hai giới.

• Biểu đồ tăng trưởng bé trai thường có ngưỡng cân nặng và chiều cao cao hơn bé gái trong cùng độ tuổi.
• Ngược lại, biểu đồ tăng trưởng bé gái có xu hướng phát triển nhanh hơn ở một số giai đoạn nhất định.

Việc sử dụng đúng loại biểu đồ giúp cha mẹ đánh giá chính xác hơn tốc độ phát triển của con mà không cần phải so sánh với các trẻ khác.

Hướng dẫn sử dụng biểu đồ tăng trưởng đúng cách

Để khai thác tối đa hiệu quả của biểu đồ tăng trưởng, cha mẹ cần thực hiện đúng quy trình gồm 4 bước dưới đây:

1. Thu thập chỉ số chính xác

Trước khi vẽ biểu đồ, điều đầu tiên là cha mẹ cần đo đúng các chỉ số cơ bản của trẻ:

• Cân nặng: Nên cân khi bé mặc đồ nhẹ, không mang tã ướt.
• Chiều cao: Trẻ dưới 2 tuổi đo khi nằm thẳng; bé từ 2 tuổi trở lên đo khi đứng thẳng.
• Vòng đầu: Dành cho trẻ nhỏ, đo ngang lông mày, vòng qua tai và ngang ụ chẩm phía sau.

Đọc thêm: https://24h1day.com/dau-hieu-co-thai/nhan-biet-som-dau-hieu-co-thai-chu-dong-cham-soc-thai-ky/

2. Chọn đúng loại biểu đồ

Mỗi trẻ có biểu đồ riêng phù hợp với giới tính và độ tuổi. Việc sử dụng nhầm giữa biểu đồ tăng trưởng bé trai và biểu đồ tăng trưởng bé gái có thể dẫn đến đánh giá sai lệch về sức khỏe.

3. Ghi chú kết quả lên biểu đồ

Dùng số đo vừa thu được để đánh dấu vị trí tương ứng trên biểu đồ theo tuổi của bé.

4. Đọc và phân tích xu hướng tăng trưởng của bé

Nối các điểm đo để tạo thành đường tăng trưởng cá nhân của trẻ:

• Nếu đường này đi lên đều và song song với các đường chuẩn (percentile), bé đang phát triển ổn định.
• Nếu đường bị chững lại, đi ngang, lao dốc hoặc nhảy vọt qua 2 đường chuẩn, đó có thể là dấu hiệu bất thường cần được bác sĩ kiểm tra chuyên sâu.

Hướng dẫn đọc biểu đồ tăng trưởng của trẻ đúng cách

Mỗi biểu đồ tăng trưởng đều có các đường cong phần trăm (percentile) – thường là P3, P15, P50, P85, P97… Đây là những đường bách phân vị, phản ánh vị trí của trẻ so với nhóm bạn đồng trang lứa.

• P50 về cân nặng nghĩa là bé nặng bằng và hơn 50% trẻ cùng tuổi và giới tính.
• P85 về cân nặng nghĩa là trẻ nặng hơn 85% các bạn cùng độ tuổi.

Tuy nhiên, ba mẹ đừng quá lo lắng nếu con không nằm ở “vùng giữa”. Vấn đề không nằm ở vị trí cụ thể, mà là đường tăng trưởng của con có ổn định hay không.

Nhìn chung, biểu đồ tăng trưởng là công cụ thiết thực và khoa học, giúp cha mẹ theo dõi sức khỏe của con một cách khách quan. Khi sử dụng biểu đồ tăng trưởng của trẻ, điều quan trọng nhất là cha mẹ cần quan sát xu hướng phát triển đều đặn của con theo thời gian. Không nên đặt nặng chuyện “Con cao bao nhiêu?”, “Con nặng thế đã đủ chưa?”, bởi mỗi trẻ là một cá thể riêng biệt.

Nguồn tham khảo:

https://www.cdc.gov/growthcharts/cdc-growth-charts.htm

https://www.osfhealthcare.org/blog/taking-the-confusion-out-of-reading-a-growth-chart/

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2720489/#

https://parenting.firstcry.com/articles/factors-that-affect-growth-and-development-in-children/

https://www.rootedrhythm.com/blog/parents-and-child-development

https://kidshealth.org/en/parents/growth-12mos.html

https://kidshealth.org/en/parents/growth-charts.html

Trong hành trình nuôi dưỡng con khôn lớn, việc theo dõi sát sao sự phát triển của trẻ là mối quan tâm hàng đầu của các bậc cha mẹ. Một trong những công cụ hữu hiệu và được các chuyên gia y tế khuyên dùng chính là biểu đồ tăng trưởng. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về biểu đồ tăng trưởng của trẻ, cách sử dụng biểu đồ tăng trưởng bé trai và biểu đồ tăng trưởng bé gái một cách chính xác, giúp cha mẹ tự tin đồng hành cùng con trên chặng đường phát triển.

Biểu đồ tăng trưởng là gì và tại sao lại quan trọng?

Biểu đồ tăng trưởng là một công cụ đồ họa được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các trung tâm kiểm soát bệnh tật (như CDC Hoa Kỳ) xây dựng dựa trên các nghiên cứu quy mô lớn về sự phát triển thể chất của hàng triệu trẻ em khỏe mạnh trên toàn cầu. Biểu đồ này thể hiện các đường cong tham chiếu về cân nặng, chiều cao, và chu vi vòng đầu (đối với trẻ nhỏ) theo độ tuổi và giới tính.

Tầm quan trọng của biểu đồ tăng trưởng của trẻ:

• Đánh giá tổng quan sức khỏe: Giúp cha mẹ và bác sĩ có cái nhìn tổng thể về tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe của trẻ.
• Phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn: Những thay đổi bất thường trên biểu đồ (ví dụ: trẻ không tăng cân, sụt cân, hoặc tăng trưởng quá nhanh/quá chậm so với kênh tăng trưởng của mình) có thể là dấu hiệu sớm của các vấn đề sức khỏe, dinh dưỡng hoặc bệnh lý cần can thiệp kịp thời.
• Theo dõi hiệu quả can thiệp: Nếu trẻ có vấn đề về dinh dưỡng hoặc sức khỏe, biểu đồ tăng trưởng giúp theo dõi hiệu quả của các biện pháp can thiệp.
• Cung cấp thông tin tham khảo đáng tin cậy: Thay vì so sánh con mình với “con nhà người ta”, cha mẹ có thể dựa vào các tiêu chuẩn khoa học để đánh giá sự phát triển của con.

Đọc thêm: https://24h1day.com/tinh-ngay-du-sinh/tinh-ngay-du-sinh-goi-y-4-cach-tinh-don-gian-chuan-xac/

Biểu đồ tăng trưởng của bé trai và bé gái có gì khác nhau? 

Do đặc điểm sinh học và tốc độ phát triển khác nhau giữa hai giới, việc sử dụng đúng biểu đồ theo giới tính của trẻ là vô cùng quan trọng.

• Biểu đồ tăng trưởng bé trai: Được xây dựng dựa trên số liệu thu thập từ các bé trai khỏe mạnh. Các chỉ số cân nặng, chiều cao thường có xu hướng nhỉnh hơn một chút so với bé gái ở cùng độ tuổi, đặc biệt là trong giai đoạn dậy thì.
• Biểu đồ tăng trưởng bé gái: Được xây dựng dựa trên số liệu thu thập từ các bé gái khỏe mạnh. Bé gái thường có xu hướng phát triển và dậy thì sớm hơn bé trai, điều này cũng được phản ánh trên biểu đồ tăng trưởng riêng của các em.

Lưu ý: Luôn đảm bảo bạn đang sử dụng đúng loại biểu đồ tăng trưởng (theo giới tính và độ tuổi – ví dụ, biểu đồ cho trẻ 0-24 tháng tuổi sẽ khác biểu đồ cho trẻ 2-18 tuổi) để có những đánh giá chính xác nhất. Các biểu đồ này thường có sẵn tại các phòng khám nhi khoa, bệnh viện hoặc trên website của WHO và các tổ chức y tế uy tín.

Cách sử dụng biểu đồ tăng trưởng của trẻ

Đo lường chính xác: Cân nặng và chiều cao của trẻ cần được đo lường định kỳ bằng các dụng cụ đo chuẩn và theo đúng kỹ thuật.

• Cân nặng: Trẻ nhỏ nên được cân không mặc tã hoặc quần áo, hoặc trừ đi trọng lượng của chúng.
• Chiều dài (trẻ dưới 2 tuổi): Đo ở tư thế nằm ngửa.
• Chiều cao (trẻ từ 2 tuổi trở lên): Đo ở tư thế đứng thẳng.

Chấm điểm lên biểu đồ: Sau khi có số liệu, hãy chấm điểm tương ứng với tuổi và số đo của trẻ lên biểu đồ tăng trưởng của trẻ (đúng theo giới tính).

Quan sát xu hướng: Nối các điểm đo theo thời gian để tạo thành đường tăng trưởng cá nhân của trẻ. So sánh đường này với các đường bách phân vị tham chiếu.

• Tăng trưởng bình thường: Đường tăng trưởng của trẻ thường song song với các đường bách phân vị. Trẻ có thể nằm ở bất kỳ kênh bách phân vị nào (ví dụ, P15 hoặc P85) mà vẫn được coi là bình thường, miễn là trẻ phát triển đều đặn theo kênh đó.
• Dấu hiệu cần lưu ý: Đường tăng trưởng đi ngang, đi xuống, hoặc vượt qua hai đường bách phân vị chính (ví dụ từ P75 xuống P25) là những dấu hiệu cần được bác sĩ đánh giá.

Biểu đồ tăng trưởng là một công cụ khoa học, đơn giản nhưng vô cùng giá trị, giúp cha mẹ đồng hành và theo dõi sát sao hành trình phát triển của con yêu. Việc hiểu và sử dụng đúng biểu đồ tăng trưởng của trẻ, bao gồm cả biểu đồ tăng trưởng bé trai và biểu đồ tăng trưởng bé gái, sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn và đảm bảo trẻ nhận được sự chăm sóc tốt nhất để phát triển khỏe mạnh và toàn diện. Hãy luôn nhớ rằng mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, và biểu đồ tăng trưởng chỉ là một phần trong bức tranh tổng thể về sự phát triển của con.

Nguồn tham khảo: 

https://www.cdc.gov/growthcharts/cdc-growth-charts.htm

Taking the confusion out of reading a growth chart

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2720489/#

https://parenting.firstcry.com/articles/factors-that-affect-growth-and-development-in-children/

https://www.rootedrhythm.com/blog/parents-and-child-development

https://kidshealth.org/en/parents/growth-12mos.html